Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Wat er van hem overblijft: over Lieg Met Mij van Philippe Besson
Je bent zeventien jaar en veel te serieus. In een door God vergeten uithoek in het Frankrijk van de jaren tachtig loop je school in het gymnasium waar je vader hoofdonderwijzer is. Je kent niets anders dan deze velden en kleine straatjes van de stad, nauwelijks die naam waardig, waar je tot nog toe je hele leven heb doorgebracht. Je bent niet sportief, nogal timide, leest veel.
Je weet nog niet dat je later schrijver zult worden, gelooft nog niet eens in de mogelijkheid daartoe. Je toekomst is dusdanig uitgestippeld dat je na dit eindexamenjaar deze plek zult verlaten om hogere studies te volgen en net omdat jij diegene bent waarvan iedereen aanneemt dat hij weg zal gaan, wordt er je een geschenk in de schoot geworpen waarvan je de impact pas decennia later zult kunnen overzien. Het moment waarop de jongen, naar wie je al maanden verlangt, je op de speelplaats aanspreekt, wordt je herboren. Als schrijver.
In 'Lieg Met Mij' (in het Frans Arrête avec tes mensonges, ofte stop met je leugens) stalt Philippe Besson zijn werktafel uit. Schrijver van een rist aan ogenschijnlijk fijnschalige, precieuze romans, laat hij hier in zijn keuken binnenkijken en presenteert ons het destillaat van zijn oeuvre. De boeken die hiervoor kwamen, vallen als puzzelstukjes samen in dit verhaal van zijn eerste grote liefde.
Hij wil niet meer liegen, maar datgene wat hem gemaakt heeft tot de schrijver die hij is in het gelaat durven kijken. Tegelijkertijd weet hij dat dit een onmogelijk daad is, moet hij tot de vaststelling komen dat wat hier opgeschreven wordt tevens een verraad is aan hoe het werkelijk was. Dat is de macht van een schrijver. Kunnen liegen; een onmachtig vampirisme.
In scènes die even fragmentarisch zijn als de momenten die de twee jongens aan het dagdagelijkse weten te ontrekken, volgen we deze bij voorbaat gedoemde liefde, die ook alleen maar mogelijk is omdat diegene die dit alles later zal optekenen, vertrekken zal. Wat begint met een even schuchtere als ongedurige vrijpartij in de douches van de sportzaal, zal eindigen met de komst van de ongenaakbare zomer waarin wat gezaaid werd niet geoogst zal kunnen worden. Daartussenin raken de jongens meer en meer in elkaar en met hun omgeving verstrikt.
Thomas, want zo heet de jongen met het verwarde haar, de moedervlekken op de rug, de sombere blik, legt van in het begin spelregels vast, "wacht zich voor tederheid" zoals de verteller het uitdrukt, ziet zichzelf gedoemd in deze streek de boerderij van zijn vader over te nemen in die cyclische opeenvolging der seizoenen die het leven van boeren typeert. Hij zal in de annalen van de geschiedenis niet vernoemd worden, ware het niet voor dit boek.
De verteller zal het einde van de relatie proberen te vergeten door ze telkens weer in zijn boeken, vermomd als leugens, fictie, op te voeren. Misschien zijn het altijd aanwijzingen geweest, in de hoop dat de juiste persoon ze zou lezen en begrijpen. De afwijzing die hij aan het einde van zijn schooltijd te verwerken krijgt, ontneemt hem de moed om zelf deze doorgeknipte draad weer aan elkaar te rijgen.
Zal iemand die het gewoon werd te liegen, de waarheid, zelfs wanneer die een leugen, een illusie leek, eer kunnen aandoen?
De meest pijnlijke momenten die hij zich van deze amour fou herinnert zijn momenten van blijdschap, verrukking zelfs, wanneer het object van zijn liefde hem tegemoetkomt, onverhoopt toegeeft. Ritjes op de motor door de velden, naar de film gaan, zelfs het privilege een foto te mogen nemen (nadien pas; de zekerheid dat dit privilege hem slechts als afscheidscadeau gegund werd). Broodkruimels die voor de hongerende een feestmaal zijn. Tot de profetie bewaarheid wordt; hij gaat weg. Laat wie hij was bij Thomas achter.
Jaren later meent hij in de lobby van een hotel een gestalte te herkennen. De bliksemschicht die alle herinneringen openbreekt. Hij moet dit opschrijven, voor het te laat is. Hij kan dit, want hij is een schrijver, maar hier schuilt ook het gevaar; hoe gerust kan hij erin zijn dat hij er geen literatuur van maakt? Zal iemand die het gewoon werd te liegen, de waarheid, zelfs wanneer die een leugen, een illusie leek, eer kunnen aandoen?
Hij moet het proberen. Ontdoet zich van zijn gebruikelijke vervormingen en probeert, daadwerkelijk, datgene terug te vinden waarmee het allemaal begon. Uiteraard is het te laat, Fransen weten als geen ander dat de verloren tijd zich niet laat heroveren. De gemiste kans van een zomer in de jaren 80 krijgt aan het einde van dit prachtige kleinood een aura van onstellende vergeefsheid dat ik desondanks geneigd ben schoonheid te willen noemen. Het is te laat, maar het was er wel en het was geen leugen.
Je kan 'Lieg met mij' bij De Bezige Bij bestellen. De Engelse versie vind je ook in boekhandel Kartonnen Dozen.
Eigen verslaggeving