Met spijt in ons hart delen we mee dat ZIZO, het (online) magazine van çavaria, er na bijna 30 jaar mee ophoudt. Wil je weten waarom? Je leest er hier meer over. Çavaria blijft via al hun communicatiekanalen inzetten op mooie verhalen en LGBTI+ nieuws. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan hier snel in voor de nieuwsbrief van çavaria. |
Roemeens referendum tegen holebihuwelijk faalt
Roemenië organiseerde dit weekend een referendum tegen het holebihuwelijk. Slechts 20,4 procent van de stemgerechtigde Roemenen kwam opdagen, waardoor het referendum ongeldig werd verklaard. ZiZo analyseerde het referendum.
Dit weekend konden de Roemenen zich in een referendum uitspreken tegen de invoering van het holebihuwelijk. De vraag om dit referendum kwam niet van de LGBT+ beweging. Het kwam vanuit de religieuze bewegingen die streven naar traditionele familiewaarden. Krijgt de beweging tegen gelijke rechten voor holebiseksuelen de bovenhand in Europa?
Het zijn bizarre tijden voor de holebigemeenschap in Roemenië. Vorige week besliste het hooggerechtshof nog dat koppels van hetzelfde geslacht dezelfde rechten moeten krijgen als heteroseksuele koppels. Dat kwam er na een uitspraak van het Europees Hof van Justitie eerder dit jaar. Een Roemeens-Amerikaans koppel, dat trouwde in België, wilde erkenning van hun huwelijk door de Roemeense overheid. Die laatste weigerde dat, waarop ze naar het Europees Hof van Justitie trokken. Dat besliste dat de Roemeense overheid in het kader van het vrij verkeer van personen binnen de EU dezelfde rechten moest toekennen als aan heteroseksuele koppels.
Het is nochtans datzelfde hooggerechtshof dat eerder de toestemming gaf voor de organisatie van het referendum, dat vorig weekend doorging. Men besliste om over te gaan tot de organisatie ervan nadat drie miljoen Roemenen een petitie die daartoe opriep, ondertekenden. De petitie ging uit van de Roemeense Coalitie voor Familie. Dat is een orthodox-religieuze organisatie die familiewaarden strikt traditioneel opvat. Voor koppels van hetzelfde geslacht is er volgens hen geen plaats.
In tegenstelling tot heel wat andere Europese landen gaat de evolutie naar een inclusievere samenleving voor holebikoppels zeer traag in Roemenië. Na Bulgarije heeft Roemenië het laagste BBP per capita van de volledige Europese Unie (EU). Daarnaast is Roemenië het meest religieuze land van de EU. Die twee factoren zorgen ervoor dat er weinig ruimte is voor de vooruitgang voor de holebigemeenschap in Roemenië.
De tactiek van de LGBT+ beweging in Roemenië bestond erin om dit referendum zoveel mogelijk te boycotten. Als maar een klein percentage van de bevolking uiteindelijk ging stemmen, zou het hooggerechtshof de geldigheid ervan in vraag stellen.
Dat is wat er ook gebeurde. Slechts 20,4 procent van de Roemenen ging stemmen dit weekend. Het referendum was pas geldig als 30 procent van de stemgerechtigde bevolking kwam opdagen.
Niet enkel de opkomst zou een struikelblok geweest zijn om referenda omtrent het holebihuwelijk geldig te verklaren. In een rapport dat de Raad van Europa dit jaar publiceerde, wordt de toename van het aantal referenda aangekaart die populistische wetgeving beogen in te voeren. Populistische bewegingen gebruiken in bepaalde landen de mogelijkheid om een referendum te organiseren als schijnbaar democratisch middel om hun onliberale agenda door te voeren. Het is maar de vraag wat de reactie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zou geweest zijn.
Gerustgesteld & hoopvol
De 25-jarige Roemeense LGBT+ activist Cristian Mois spreekt over een grote overwinning voor de LGBT+ gemeenschap. "Ik had niet verwacht dat het referendum ging falen. De overheid had veranderingen in de wetgeving aangebracht zodat het makkelijker zou zijn om het referendum te laten slagen. De lage opkomst bewijst dat de kerk en de huidige overheid toch niet zo een grote invloed hebben als we hadden gedacht".
De jonge marketeer uit Cluj-Napoca ziet heel wat opportuniteiten in deze overwinning: "Tijdens de campagne voor het referendum spraken heel wat mensen zich uit in het voordeel van de LGBT+ gemeenschap. Het is nu belangrijk dat we allianties vormen met hen.
Wet versus realiteit
Moeten we er dus echt vanuit gaan dat het de goeie kant uitgaat met holebirechten in Europa? De laatste twee jaar is de gedachte dat het goed gaat met de holebigemeenschap toch wel verdwenen. Meer en meer gebeurtenissen en rapporten bewijzen het tegendeel. Het klopt dat we in de EU op wetgevend vlak heel wat vooruitgang hebben geboekt. Tegenwoordig wonen meer dan de helft van de EU-onderdanen in lidstaten waar koppels van hetzelfde geslacht kunnen trouwen. Van België tot Polen voorziet de EU-wetgeving in het verbod om op de werkvloer te discrimineren op basis van seksuele geaardheid.
We merken echter dat de wet en de praktijk nog ver van elkaar afstaan. In zowat alle West-Europese steden is er een stijging van het aantal gevallen van holebifoob geweld.
We mogen ook de kracht van het woord niet onderschatten. Conservatieve politici van alle uithoeken van de EU vielen de voorbije maanden de LGBT+ gemeenschap aan. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken riep onlangs alle 'echte mannen' nog op om zich normaal te gaan kleden. De Italiaanse vicepremier Matteo Salvini verduidelijkte deze zomer nog dat voor hem binnen een familie ouders enkel van een verschillend geslacht mogen zijn. De Poolse Minister van Defensie liet dan op zijn beurt weten dat hij vindt dat de holebigemeenschap zijn levensstijl opdringt aan de volledige bevolking.
Het lijkt een beetje alsof conservatieven over het hele continent een laatste kreet slaken tegen de LGBT+ beweging. Het lijkt hen niet te lukken, maar daar mogen we niet zomaar van uitgaan. We voelen de hete adem van extreemrechts in onze nek én laat me duidelijk zijn: ze zijn beter georganiseerd dan ooit. Als het nu het Franse Front National, het Duitse ADF of het Hongaarse Jobbik is, ze hebben de steun van een niet te onderschatten deel van de bevolking. Ze worden - indirect - gesteund door sterk verankerde religieuze organisaties en financieel staan ze er allesbehalve slecht voor.
Een belangrijk deel van de financiering voor extreemrechts komt vanuit Rusland. Bepaalde oligarchen die sterke banden hebben met het Kremlin, blijken via complexe constructies extreemrechtse partijen en organisaties die traditionele familiewaarden propaganderen, financieel te steunen.
Rusland
Dat Rusland op international niveau holebifobie verspreidt, is niet nieuw. In zowat alle post-Sovjetrepublieken zijn in de voorbije jaren pogingen ondernomen om de befaamde Russische anti-homopropagandawet in te voeren. Tijdens de revolutie in Oekraïne verspreidde Rusland affiches in Oekraïne waarbij het lidmaatschap van de Europese Unie werd gelijkgesteld aan het vervagen van de traditionele familiewaarden. Volgens organisaties zoals Amnesty International is het Kremlin succesvol in zijn strategie.
De reden waarom Rusland holebifobie zo geïnstitutionaliseerd heeft, is zeer duidelijk. Sinds de val van de Sovjet-Unie had het Kremlin nood aan een nieuwe interne vijand. Die interne vijand werd al snel alles dat niet overeenstemt met de traditionele Russische samenleving. Sinds 2013 belichaamt de LGBT+ gemeenschap voor het Kremlin dat non-traditionalisme. Het komt hen goed uit dat ze hun interne vijand kunnen koppelen aan hun externe vijand: het Westen.
Het mag nu wel duidelijk zijn dat de strijd voor de LGBT+ gemeenschap in Europa nog verre van gestreden is. Om echte gelijkheid te creëren voor de holebigemeenschap zullen we nog heel wat uit de kast moeten halen. Haat moeten we bestrijden met liefde. En we mogen vooral niet de hoop op gelijkheid verliezen, want zoals de befaamde LGBT+ activist Harvey Milk ooit zei: 'Hope will never be silent'.
Rémy Bonny is ZiZo's Oost-Europa specialist.
Eigen verslaggeving